نقش گونۀ بلوط ایرانی (Quercus persica) در مسلح‌‌‌‌‌سازی خاک (مطالعۀ موردی: منطقۀ تبرک، حوضۀ بازفت)

پوشش‌ ‌‌گیاهی با افزایش چسبندگی خاک، سبب افزایش مقاومت خاک در برابر حرکات توده‌‌ای و فرسایش می‌‌شود. مهم‌‌ترین تأثیر پوشش گیاهی در پایداری، سازوکار مسلح‌‌سازی توسط ریشه‌‌هاست. میزان مسلح‌‌‌‌‌‌سازی به تراکم و مقاومت کششی سیستم ریشۀ گیاهان بستگی دارد. هدف این پژوهش، بررسی دو پارامتر مقاومت کششی و تراکم ریشۀ گونۀ بلوط ایرانی و مقایسۀ مقاومت کششی و میزان مسلح‌سازی این گونه در دو فصل زمستان و تابستان است. برای برآورد نسبت سطح ریشه به خاک و پراکنش ریشه‌‌ها در افق‌‌‌های مختلف از روش سیستم بیرون‌زدۀ ریشه‌ها در اثر فرسایش استفاده و قطر کلیۀ ریشه‌های دیواره اندازه‌‌‌گیری شد. همچنین نمونه‌‌های ریشه به‌‌‌طور تصادفی از پنج پایه بلوط جمع‌‌آوری و مقاومت کششی آنها با دستگاه اینسترون استاندارد اندازه‌‌‌گیری شد. مقدار کمینه و بیشینۀ نسبت سطح ریشه به خاک به‌ترتیب 0002/0 درصد و 93/27 درصد مشاهده شد. دامنۀ قطری ریشه‌های آزمایش‌شده برای آزمایش مقاومت ریشه، 5/5- 1/0 میلی‌متر، دامنۀ نیروی کشش  3/411- 3/1 نیوتن و دامنۀ مقاومت کششی 85/3503 – 93/0 مگاپاسکال بود. بیشترین نسبت سطح ریشه به خاک در عمق 10-0 سانتی‌‌‌متر و کمترینِ آن در عمق 50 سانتی‌‌‌متری دیده شد. با استفاده از این نتایج، میزان مسلح‌سازی در دو فصل محاسبه و مشاهده شد که بیشترین میزان مسلح‌‌سازی مربوط به فصل خزان و در افق 10 سانتی‌‌‌متر است. کمترین و بیشترین میزان مسلح‌‌سازی در فصل رویش به‌ترتیب 0001/0 و 87/2 کیلوپاسکال و در فصل خزان به‌ترتیب 0004/0 و 37/3 کیلوپاسکال به‌دست آمد.